TOS

Praat uw kind nog niet of nog nauwelijks? Is uw kind stil in de klas, praat hij onverstaanbaar of struikelt hij voortdurend over zijn woorden? Begrijpt uw kind niet altijd wat u zegt? Dan bestaat de kans dat uw kind een taalontwikkelingsstoornis (TOS) heeft.

Wat is TOS?

Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een erfelijke neurobiologische stoornis, waarbij kinderen moeite hebben met taal. De oorzaak is onbekend, maar het is een onzichtbare handicap, omdat het kind verder normaal ontwikkelt. Problemen ontstaan bij spreken, begrijpen, lezen en schrijven, terwijl intelligentie en gehoor intact zijn. TOS komt vaker voor als er taalproblemen in de familie zijn.

Hoe vaak komt het voor?

Naar schattig heeft 7% van de kinderen in de leeftijd van 5 jaar te maken met een taalontwikkelingsstoornis. Dat komt neer op twee kinderen per schoolklas. Het precieze aantal is nog niet onderzocht. Bij jongens komt TOS vaker voor dan bij meisjes.

Hoe herken je TOS?

Een taalontwikkelingsstoornis bij een kind kun je herkennen aan verschillende signalen:

• het kind spreekt in korte, onlogische zinnen
• het kind is slecht verstaanbaar
• het kind is stil en praat weinig
• het kind kan zich slecht concentreren
• het kind begrijpt anderen vaak niet
• het kind lijkt soms niet te luisteren

Niet ieder kind met TOS heeft last van al deze problemen. Soms wisselen de symptomen per levensfase. Omdat de signalen niet altijd herkend worden, denkt men vaak dat een kind met TOS gewoon niet zo slim is.

Samenhang met andere stoornissen

TOS kan samenhangen met andere stoornissen, zoals een spraakontwikkelingsachterstand, een algehele ontwikkelingsachterstand, een informatieverwerkingsprobleem, een auditief verwerkingsprobleem of een gehoorprobleem. 
Ook spelen de mogelijkheden van het kind, psychologische factoren, sociale factoren en de aard en hoeveelheid taalaanbod een rol. Soms wordt er door de logopedist, leerkracht of arts een algeheel ontwikkelingsonderzoek (psychologisch, logopedisch en gehooronderzoek) geadviseerd. Zo kan worden bepaald of sprake is van een TOS.

Gevolgen

Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) kan het dagelijks leven van een kind sterk beïnvloeden. Het verhoogt de kans op leerproblemen, sociale en emotionele moeilijkheden, en pesten. Kinderen met TOS hebben vaak moeite op school, in vriendschappen en in de communicatie met anderen, wat frustratie en gedragsproblemen kan veroorzaken. ​

TOS bij (jong)volwassenen

De gevolgen van een taalontwikkelingsstoornis kunnen ook op latere leeftijd merkbaar blijven. Jongvolwassenen met TOS hebben vaak moeite met studiekeuze, werk vinden of behouden. Zwakke taalvaardigheden en miscommunicatie verkleinen hun kansen op de arbeidsmarkt en vergroten het risico op baanverlies.

Stellen van de diagnose

TOS wordt soms vroeg ontdekt op het consultatiebureau, maar ook op de peuterspeelzaal, school of door ouders zelf. Voor een diagnose worden de taalvaardigheid, het gehoor en de non-verbale intelligentie onderzocht, om andere oorzaken uit te sluiten. Met taaltests worden het taalbegrip, de taalproductie en communicatie beoordeeld. Bij een diagnose wordt samen met de ouders een behandelplan opgesteld.

 Het belang van vroege signalering

Een kind heeft van 0 tot 6 jaar een gevoelige periode voor het leren van de taal. Omdat spraak- en taalverwerving op jonge leeftijd plaatsvindt, is het belangrijk problemen daarin zo vroeg mogelijk te signaleren. De taalgevoelige periode kan dan optimaal worden benut. Hoe eerder een TOS wordt ontdekt, hoe groter de kans op verbetering van de klachten.

Wat doet de logopedist bij TOS?

Na de diagnose TOS bekijkt de logopedist welke behandeling het beste past. Bij indirecte therapie krijgen ouders tips om de taal van hun kind thuis te stimuleren. Bij directe therapie werkt de logopedist met het kind zelf. In beide gevallen is samenwerking met ouders essentieel.

Ernstige TOS

Bij ernstige TOS kan een jong kind baat hebben bij een speciale behandelgroep voor peuters met een multidisciplinair team. Als het kind naar een reguliere school gaat kan hij/zij ter ondersteuning,  ambulante begeleiding krijgen. 
Hoewel TOS niet altijd volledig te verhelpen is, kan een logopedist het kind helpen om beter met taal om te gaan, zodat het zich kan redden in het dagelijks leven.